Dywan Pazyrycki, datowany na V wiek p.n.e., jest najstarszym znanym zachowanym dywanem ręcznie tkanym na świecie, co czyni go artefaktem o ogromnym znaczeniu globalnym. Jego niezwykła konserwacja jest wynikiem odkrycia w scytyjskim kurhanie w dolinie Pazyryk w odległych górach Ałtaj w Syberii. Wkrótce po zamknięciu grobowca woda wniknęła do komory, a surowy klimat spowodował, że zawartość — w tym delikatny dywan wełniany — zamarzła w solidnej blokadzie wiecznej zmarzliny. Ta naturalna głęboka zmarzlina uratowała dywan, wraz z jego żywymi kolorami i skomplikowaną strukturą włókien, przed rozkładem, który pochłania prawie wszystkie materiały organiczne przez dwa tysiąclecia. Dywan został znaleziony w grobowcu wysokiego rangą scytyjskiego szlachcica. Scytowie byli potężnymi nomadycznymi jeźdźcami, którzy dominowali na stepach eurazjatyckich w czasach żelaza, znani z bogatych złotych wyrobów i charakterystycznej sztuki w stylu zwierzęcym. Mimo że został odkryty w scytyjskim kontekście, wyrafinowana jakość techniczna dywanu — z ponad 1,25 miliona węzłów — oraz jego ikonografia silnie sugerują, że został zaimportowany z osiadłej cywilizacji z zaawansowanymi tradycjami tkackimi, najprawdopodobniej z Persji Achemenidów. To pokazuje ogromne sieci handlowe i znaczne bogactwo scytyjskiej elity, która nabywała najwyższej jakości luksusowe dobra z głównych centrów kulturowych daleko na południu. Szczegółowy i złożony wzór dywanu czyni go dokumentem historycznym. Jego bogate bordiury przedstawiają podwójny rejestr: jeden przedstawia dostojny pochód 28 jeźdźców, odzwierciedlający wielką obrazowość procesji znaną z perskiej sztuki królewskiej, a drugi pokazuje ciągłą linię łosi lub jeleni, zwierząt świętych dla scytyjskiej kultury myśliwskiej. To połączenie importowanych perskich motywów z rodzimymi symbolami nomadycznymi dostarcza głębokiego wglądu w wymianę kulturową zachodzącą wzdłuż szlaków handlowych starożytnej Azji Środkowej. Dziś ten bezprecedensowy kawałek historii tekstyliów znajduje się w Muzeum Ermitażu w Petersburgu w Rosji, stanowiąc ostateczny punkt odniesienia dla badań nad wczesnym tkactwem dywanów. #archaeohistories